ސުންނަތުގެ ނަޞްރުވެރިޔާ 2

ލިޔުއްވީ: ޝައިޚު ޢަލިއްޔުއް ޠަންޠާވީ (رحمه الله)

ތަރުޖަމާކުރީ: ޝިފްޒާން އަޙްމަދު

މަޞްދަރު: ފޮތް: رجال من التاريخ / މުޖައްލަދު: 1 / ޞަފްޙާ 135- 138

މިލިޔުމަކީ 2010ވަނަ އަހަރުގެ ޑިސެންބަރު މަހުގެ 21ވަނަ ދުވަހު ޝާއިޢުކޮށްފައިވާ ލިޔުމުގެ ނުނިމި އޮތްބައެވެ.

ދެންވެރިކަމަށް ވަޑައިގަތީ މުޢުތަޞިމެވެ. އޭނާއަކީ ހަށިގަނޑުން ވަރުގަދަ މީހެކެވެ. ސިންގާއަކާ ބަނޑު މުސާރައަށް ހިއްޕަވައިން ކުރިހޯއްދެވުމީ އުދަގޫކަމެއް ނޫނެވެ. އެކަމަކު ޢިލްމުގައި ބަލިކަށި މީހެކެވެ. އެއްވެސް މީހަކާ ޖަދަލުކޮށް ކުރި ހޯދުމީ އޭނާއަށް ކުރެއްވޭނެކަމެއް ނޫނެވެ. އެކަމަކު އޭނާގެ އަޚު މައުމޫނަށް ނުލާހިކު ލޯބިކުރެއްވިއެވެ. އަދި މައުމޫނަކީ އެންމެ މަތީ މިސާލުކަމުގައި ދެކުނެވެ. މައުމޫނު ހިންގެވި މަގުގައި ހިންގަވަން ފެއްޓެވިއެވެ. އެހެނަސް އެކަމުގައި ހަރުކަށިވިއެވެ. އަދި އިންތައް ފަހަނައަޅައި ހިނގައްޖެއެވެ

________________________________________

ޖަލުގައި އިމާމް އަޙުމަދު އެތައް ދުވަސްތަކެއް ހޭދަކުރެއްވިއެވެ. ނިކަމެތިކަމުގެ ހުރިހާ ކަމެއް އައިސް ކުރިމަތިވެއްޖެއެވެ. އެއާއެކު އެކަލޭގެފާނު ވެވަޑައިގަތީ އަޅުކަމުގައި ދެމިހުންނަވާ، މާތްﷲގެ ޒިކުރު ހިތްމަތްޗަށް ޙާޟިރުކުރައްވާ ބޭކަލެއްކަމުގައެވެ. ޖަލުގެ އަހުލުވެރިންނާއިގެން އިމާމްވެ ނަމާދުކުރައްވައެވެ. ދަގަނޑުގެ ކަސްތޮޅުތަކަކުން ބަންދުވެވަޑައިގެން ހުންނަވާ ޙާލުކޮޅުގައެވެ. މުޢުތަޞިމު އޭނާގެ އަޢުވާނުންގެ ތެރެއިން ޤާއިދުންނާއި ޢިލްމުވެރިން އެކަލޭގެފާނާ ޖަދަލުކުރުމަށް ފޮނުވައެވެ. ﷲގެ ފޮތުން ނުވަތަ އެކަލާނގެ ރަސޫލާގެ ސުންނަތުން ދަލީލެއް ލިބިވަޑައިނުގަންނަވާ ހިނދަކު ބަޙުސްކުރައްވުމަށް ނުވަތަ އެއްބަސްވެވަޑައިގަތުމާ ދެކޮޅު ހައްދަވައެވެ. އެއަށްފަހު އެކަލޭގެފާނު މުޢުތަޞިމްގެ ދަރުބާރަށް ގެންދެވުނެވެ. އޭނާގެ ކުރިމަތީގައި ބަޙުސްކުރިއަށް ގެންދެވުނެވެ. އެކަލޭގެފާނު ދެމިހުންނެވީ އިސްވެ ދެންނެވުނު ޖަވާބު ދެއްވުންމަތީގައެވެ. (ޤުރުއާނާއި ސުންނަތުން ދަލީލެއް ނެތްހައި ހިނދަކު ބަޙުސެއްވެސް ނުކުރައްވާނެކަމަށާއި، އަދި އެއްބަސްވެވަޑައި ނުގަންނަވާނެކަމަށް ވިދާޅުވުންމަތީގައެވެ.) މަޤާމްތަކާއި ހަނދިޔާ ދިނުމުގެ ވާހަކަތައް ދައްކައިގެން ދަހިކުރަން ނުވަތަ ޒާތްޒާތުގެ އަދަބުތަކާއި ވޭނީ ޢަޒާބުގެ ވާހަކަތަކުން ބިރުދައްކަން އެބައިމީހުން މަސައްކަތްކުރެއެވެ. އެއިން އެއްކަމަކުންވެސް އެކަލޭގެފާނަށް އަސަރެއް ނުކުރެއެވެ.

ނުބައިކަމުގެ ދަންނަބޭކަލުން އެކަލޭގެފާނުގެ އަރިހަށް އަތުވެއްޖައޫއެވެ. އެބައިމީހުން އައީ ތުޤުޔާގެ ބާބުގެ ތެރެއިންނެވެ. (ތުޤުޔާއަކީ ޤަބޫލުކުރާ ގޮތާ ޚިލާފުގޮތް ފައުޅުކުރުމެވެ.) އެބައިމީހުން ބުނެއެވެ. އަހަރުމެންގެ ކުރިން އައިމީހުންވެސް ކީހުން ކީހައިލެވިއްޖެއެވެ. ބައެއްފަހަރު އެކަލޭގެފާނު ހުރަގެއަށް ބިރުވެތިވަޑައިނުގަންނަވާކަން ފައުޅުކުރައްވައެވެ. އެކަލޭގެފާނުގެ ގޭގެ ޙާލު ހުރަގޭގެ ޙާލަށްވުރެ ވަކި ރަނގަޅެއްނޫނެވެ. މަރަށްވެސް ބިރުވެތިވެވަޑައެއް ނުގަންނަވައެވެ. ޝަހީދުވުމަކީ އެކަލޭގެފާނުގެ އެދުންފުޅެވެ. އުންމީދެވެ. އެހެންނަމަވެސް ތަޅާފާނެތީ އެކަލޭގެފާނު ބިރުވެތިވެވަޑައިގަންނަވައެވެ. އެއީ ތެޅުމުގެ ސަބަބުން ހިތްވަރުފުޅުއެލި، ލިބިވަޑައިގަންނަވާ ވޭނެއްގެ ސަބަބުން އެބައިމީހުންގެ (މުޢުތަޒިލާއިންގެ) ރައުޔައާ އެއްބަސްވެވަޑައިގެންނެވިދާނެތީއެވެ. ބިރުވެތިވެވަޑައިގަތީ އެކަލޭގެފާނުގެ ނަފްސުފުޅުގެ މައްޗަަކަށް ނޫނެވެ. އެހެންނަމަވެސް ޤަބޫލުކުރައްވާ ފިކުރާގެ މައްޗަށެވެ. ހިފަހައްޓަވާ ހަމައިގެ މައްޗަށެވެ. ޖަލުގައި އެކަލޭގެފާނާ އެކުގައި ހުރި ވަގަކު އެކަލޭގެފާނުގެ ގާތުގައި ބުންޏެވެ. ތިމަންގައިގައި ވިހި ފަހަރެއްގެ މަތިން ތަޅައިފިއެވެ. ހުރިހާ ފަހަރެއްގައި ޖެހި އެތިފަހަރުތަކުގެ ޢަދަދު ހާހަކަށް އަރާނެއެވެ. ދުނިޔެއަށްޓަކައި އަހުރެން އެތަޙައްމަލުކުރީމެވެ. ﷲގެ މަގުގައި އެތިފަހަރުތަކެއް ތަޙައްމަލުކުރުމަށް ތިބާ ޖެހިލުންވަނީތޯއެވެ؟ އެއީ ދެތިން އެތިފަހަރެކެވެ. ފަހަކުން އިޙުސާސެއް ނުކުރެއްވޭނެއެވެ. މިބަސްތަކުގެ ސަބަބުން އެކަލޭގެފާނަށް ތެޅުމުގެ ކަންތައް ލުއި، ފަސޭހަކަމެއްކަމުގައި ވެގެން ހިގައްޖެއެވެ.

އެކަލޭގެފާނު އެއްބަސްކުރުމުގައި މުޢުތަޞިމް ނުކުޅެދުންތެރިވެ، ނާކިޔާބުވީ ހިނދު، ޢަޒާބު ދިނުމުގެ އާލަތް އުފުލައިފިއެވެ. އެކަލޭގެފާނުގެ ހަށިކޮޅާ ދިމާލަށް އެއްލައި، އެއިން އެކަލޭގެފާނުގެ ގައިގައި ތަޅައިގެންފިއެވެ. ފުރަތަމަ އެތިފަހަރާއެކު އެކަލޭގެފާނުގެ ކޮނޑުކޮޅުހުޅުން ނެއްޓުނެވެ. އެކަލޭގެފާނު ބުރިކަށިފުޅުން ލޭފޮދު އޮހެރެން ފެށިއެވެ. އެކަލޭގެފާނުގެ އަރިހަށް ދަމުން މުޢުތަޞިމް ބުނެފިއެވެ. އޭ އަޙުމަދެވެ. ތިމަންމެންގެ މިބަހާ އެއްބަސްވެ މިހެން ބުނާށެވެ. އެއިރުން ކަލޭގެފާނުގެ މިނިވަންކުރާނީ ތިމަންނަގެ ދެއަތުންނެެވެ. އަދި އެވެނި މިވެނި އެއްޗެއް ދެއްވާނަމެވެ. ދެއްވާނަމެވެ. އެކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވަމުންގެންދެވީ އެދިވަޑައިގަންނަވަމުން ދިޔައީ އާޔަތެއް ނުވަތަ ޙަދީސެއް ގެނައުމަށެވެ.

އެހިނދު ޖައްލާދަށް މުޢުތަޞިމު އަމުރުކުރިއެވެ. ގަދައަށް ތަޅާށެވެ. އެހެން ނަހަނދައިފިނަމަ، ﷲ ކަލޭގެ އަތް ވަކިކުރައްވާނެއެވެ. އިތުރު އެތިފަހަރެއް ޖައްލާދު ޖަހައިފިއެވެ. އިމާމް އަޙުމަދުގެ ހަށިކޮޅުން މަސްތައް ކުދިކުދިވެ، ހަށިކޮޅާ ވަކިވެގެން ފައިބައެވެ.

މުޢުތަޞިމު އެކަލޭގެފާނަށް ބުންޏެވެ. ތިބާގެ ނަފްސު މަރައިލަނީ ކީއްވެހެއްޔެވެ؟ ތިބާގެ އެކުވެރިންކުރެ ތިޔަގޮތަށް ކަންކުރެއްވީ ކޮން ބޭކަލެއްހެއްޔެވެ؟

ޚަލީފާގެ ޖަމާޢަތުގެ ތެރެއިން، އަލްމަރުވަޛީ ނަމަކަށް ކިޔުނު ޢިލްމުވެރިޔަކު އެކަލޭގެފާނަށް ދަންނަވައިފިއެވެ. މާތްﷲ އަންނަނިވި ފަަދައިން ވަޙީކުރައްވާފައިނުވޭ ހެއްޔެވެ؟ (ولا تقتلوا أنفسكم) މާނައީ: ތިޔަބައިމީހުންގެ ނަފްސުތަށް ކަތިނުލާށެވެ. އިމާމް އަޙުމަދު ވިދާޅުވިއެވެ. އޭ މަރުވަޛީއެވެ. ދޮރުން ބޭރަށްނުކުމެ ފެންނަ އެއްޗެއް ނިކަން ބަލައިލަ ބަލާށެވެ. މަރުވަޛީ ގަނޑުވަރުގެ ގޯތި ތެރެއަށް ނުކުމެވަޑައިގެން ބައްލަވައިފިއެވެ. މާތްﷲ ފިޔަވައި އެހެންފަރާތަކަށް ޢަދަދު އެގިގެންނުވާ ޖަމާޢަތެއްގެ ބައަކު އެދޮރުގެ ކުރިމަތީގައި ތިއްބެވެ. އެބައިމީހުންކުރެ، މަރުވަޛީ އައްސަވައިފިއެވެ. ތިޔަބައިމީހުން މިތަނުގައި ތިކުރަނީ ކޮންކަމެއް ހެއްޔެވެ؟ އެބައިމީހުން ދަންނަވައިފިއެވެ. އަޙުމަދު ދެއްވާ ޖަވާބެއް ދުށުމަށްފަހު ލިޔުމަށް އިންތިޒާރުކުރަނީއެވެ.

އަނބުރާ މަރުވަޛީ ވަޑައިގަތުމުން އަޙުމަދު ވިދާޅުވިއެވެ. އަހުރެން މިއެންމެން މަގުފުރައްދަންވީ ހެއްޔެވެ؟ ނޫނެކެވެ. މަރައިލިޔަސް އެމީހުން މަގުފުރައްދާ މީހެއްކަމުގައި ވެވަޑައިނުގަންނަވާނަމެވެ.

ބައެއް މުނާފިޤުން މުޢުތަޞިމު އަރިހުގައި ދަންނަވައެވެ. ޚަލީފާއެވެ. އަވީގައި ރޯދައަށް ހުންނަވާ ޙާލު ނުހުންނަވާށެވެ. އެމީހުން ބިރުގަންނަނީ ރޯދައަށް އަވީގައި ރަސްގެފާނު ހުންނެވެމުންނެވެ. އެއީ މުޢުތަޞިމުގެ ގަދަބަދަވިކަމާއެކުގަވެސްމެއެވެ. ނިކަމެތި މުސްކުޅި ޝައިޚުގެ މަސްތައް ވަކިވެ، ވެރެމުންދާއިރު އެކަލޭގެފާނުގެ މައްޗަށް ބިރުވެތިވުމެއްނެތެވެ.

ތުރުކީގެ ޤާއިދު عجيف ކަނޑިއެއް ހިފައިނުހުރެ ބުނެއެވެ. ކަލޭގެފާނު މިއެންމެންގެ މައްޗަށް ގަދަވާނީ ކިހިނަކުން ހެއްޔެވެ؟

އެކަލޭގެފާނުގެ ކިބައިން އެއްބަސްވެވަޑައިގަތުމުގެ ލަފްޒެއް ހޯދުމަށް ނުކުޅެދުންތެރިވުމުން، އަނެއްކާވެސް އެކަލޭގެފާނުގެ ގައިގައި ތެޅުމަށް ޖައްލާދުންނަށް އަމުރުކޮށްފިއެވެ.

އެއިން އެކަކު އައިސް އެކަލޭގެފާނުގެ ގައިގައި ދެއެތިފަހަރު ޗާބޫކުން ޖެހުމަށްފަހު ފަހަތަށް ޖެހިލައެވެ. އަނެކަކަށް ޖާގަ ދެމުންނެވެ. އެކަލޭގެފާނުގެ ދެކޮނޑުކޮޅު ހުޅުން ވަކިވެއްޖައުމަށް ދާނދެނެވެ. އެކަލޭގެފާނުގެ ބުރަކަށިފުޅު އެކީ ތެތްވެ، ލެއިން ތަތްތެޅި، ރަތްކުލައިން ފޮރުވިއްޖައުމަށް ދާންދެނެވެ.

އެކަލޭގެފާނުގެ ހެދުންކޮޅުގެ ކަމަރު ނެއްޓި، ޢައުރަ ކަޝްފުވެދާނެކަމަށް ހީވެއްޖައުމަށްދާނދެނެވެ. އެހިނދު އެކަލޭގެފާނުގެ ދެތުުންފަތްޕުޅު ޙަރަކާތްކޮށްލިއެވެ. އެކަލޭގެފާނުގެ ހެދުން ހުރިތަނަށް ހުއްޓުނީ ދެނެވެ. އެކަމާމެދު ސުވާލުދެންނެވުމުން އެކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވިއެވެ. ތިމަންކަލޭގެފާނު މާތްﷲގެ ޙަޟްރަތުގައި ދެންނެވީމެވެ. ތިމަންކަލޭގެފާނަށް މިހުރެވެނީ ޙައްޤުގެ ގޮތުގައި ކަމުގައި ވަނީނަމަ، ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ ޢައުރަ ކަޝްފުވިޔަ ނުދެއްވާނދޭވެ![1]

އެކަލޭގެފާނުގެ މަރުގެ ކުރިމައްޗަށް ހުށަހެޅެއްޖެއުމަށްދާނދެން ކެތްތެރިވެވަޑައިގެންނެވިއެވެ. އެކަލޭގެފާނު އަވަހާރަވެއްޖެނަމަ، ޢާންމުން އިންޤިލާބުކުރަން ފަށާފާނެތީ މުޢުތަޞިމު ބިރުވެތިވެވަޑައިގަތެވެ. ތެޅުން ހުއްޓާލުމަށް އަމުރުކުރުމަށްފަހު، އިމާމް އަޙުމަދު އެކަލޭގެފާނުގެ އަހުލުވެރިންނަށް ރައްދުކުރައްވައިފިއެވެ. އަށާރަ މަސްދުވަސް ޖަލުގަޔާއި އަދަބުތަކުގެ ތެރޭގައި ހޭދަކުރެއްވުމަށްފަހުގައެވެ. އެދުވަހު އެކަލޭގެފާނަށް ފަރިއްކޮޅެއް ނުވަތަ ފެންފޮދެއް ދިނުމަށް އެކަލޭގެފާނުގެ އަހުލުވެރިން އެދިވަޑައިގަތެވެ. އެކަމަކު އިމާމް އަޙުމަދު އެކަމާ ދެކޮޅު ހެއްދެވިއެވެ. ރޯދައަށް ހުންނެވުމަށް ގަދައެޅުއްވިއެވެ. އެކަލޭގެފާނު ނުކުމެވަޑައިގަތުމާއެކު، މުޢުތަޞިމަށް މަޢާފުކުރެއްވިކަން އިޢުލާންކުރެއްވިއެވެ. އަދި އެކަލޭގެފާނުގައި ތެޅިތަނަށް ޙާޟިރުވި އެންމެނަށް ޢަފޫކުރެއްވިއެވެ.[2] ތެޅި ތެޅުމުގެ ނިޝާންތައް އެކަލޭގެފާނުގެ ކިބައިގައި ދެމިހުއްޓެވެ. އަދި މިދުނިޔެއާ އަލްވަދާޢުކިޔުއްވުމާ ހަމައަށް، އެކަލޭގެފާނުގެ ކޮނޑުކޮޅު ވަކިވެފައިވާ ޙާލުގައި ދެމިހުއްޓެވެ.

މުތަވައްކިލުގެ ޒަމާނުގައި މެނުވީ، މިޙުނާގެ ކަންކަން ފުރިހަމައަށް ނުހުއްޓެއެވެ. ޙަޤީޤަތުގައިވެސް އެއީ މިޙުނާއެކެވެ. އިމްތިޙާނެކެވެ. މީހުންގެ އަޚުލާޤާއި އީމާންކަމާއި ފިރިހެންވަންތަކަމުގެ އިމްތިޙާނެކެވެ. މިއިމްތިޙާނުން ކާމިޔާބުވެވަޑައިގަތީ އަދި މިތާރީޚީ ޢާލަމީ އިމްތިޙާނުން އެއްވަނަ ކާމިޔާބުކުރެއްވީ އިމާމް އަޙުމަދުބިން ޙަންބަލްއެވެ. ބުއްދިން ޙުކުމް ނުކުރެވޭނެކަންކަމުގައި ބުއްދި އިސްކުރުމާ ދުރުވިނަމަ، މުޢުތަޒިލާއަށް ކާމިޔާބުވި މީހުންގެ ތެރޭގައި އެއުރެން ހިމެނުނީހެވެ. އަލުން މިފިކުރަށް އިސްލާމީ ފިކުރީ ސާޙަތަށް އިޢާދަނުވެވޭނެއެވެ. އެއީ އޭގެ މޭވާގެ ހިތިކަން އަޅުގަނޑުމެންގެ އަރުތެރެއިން ފިލައިގެން ނުދާތީއެވެ.

އަދި އާޚިރަތުގައި މާތްﷲ އިރާދަކުރެއްވިއްޔާ އިމާމް އަޙުމަދުގެ މަންޒިލް މަތިވެރިވެފައި ޤަދަރު ބޮޑުވެގެންވާނެއެވެ. މާތްﷲ އެކަލޭގެފާނަށް ރަޙުމަތް ލައްވާށިއެވެ. އާމީން

(ނިމުނީ)

ނޯޓު: ޝައިޚު ޢަލިއްޔުއް ޠަންޠާވީ އާއި ޑރ.މުޙައްމަދު ސައްޔިދު ޠަންޠާވީ (ކުރީގެ ޝައިޚުލް އަޒުހަރު) މިއީ ދެބޭފުޅުންނެވެ. ޝައިޚު ޢަލިއްޔުއް ޠަންޠާވީ ދިރިއުޅުއްވީ ސުޢޫދީގައެވެ. އަޞްލު ވަޠަނަކީ ޝާމެވެ. އެކަލޭގެފާނު މަޝްހޫރުވެފައިވަނީ ފަޤީހުންގެ އަދީބު އަދި އަދީބުންގެ ފަޤީހުގެ ގޮތުގައެވެ. އިސްލާމީ އުންމަތުގެ އެންމެހާ ޢިލްމުވެރިންނަށް ފާފަ ފުއްސަވައި އެބޭކަލުންގެ ޢަމަލުތަކުގައި ބަރަކާތް ލައްވާށިއެވެ. އަދި އަޅުގަނޑުމެން ދުލާއި ޤަލަމުގެ އާފަތުން މިންޖުކުރައްވައި، ނުބައި ބަސް ޢިލްމުވެރިންނާމެދު ނޭނގިތިބެ ބުނާ ބަޔަކުކަމުގައި ނުލައްވާށިއެވެ. އާމީން!