އަހުލުއްސުންނާއަކީ ކޮބައިކަމާމެދު މިޒަމާނުގައި އެތައް ގޮތަކަށް ބަޙުސްކުރެވެމުން އެބަދެއެވެ. ވަރަށްގިނަ ޢިލްމުވެރިން މިއަދުވެސް އެކިމާނަތަކުގައި އަހުލުއް ސުންނާ ވަލްޖަމާޢާ މާނަކުރައްވަމުން އެބަގެންދަވައެވެ. ބައެއް މީހުން ދަޢުވާކުރަމުންދަނީ ތިމަންމެނަކީ އަހުލުއްސުންނާކަމުގައެވެ. އަދި އެހެންމީހުންނަކީ އަހުލުއްސުންނާގެ އިމުން ބޭރުގައިވާ ބައެއްކަމަށެވެ. އެހެންކަމުން މިމައުޟޫޢަށް އަލިއަޅުވައިލަން އަޅުގަނޑަށްވެސް މަޖުބޫރުވެއްޖެ ހިނދުގައި އެކަންކުރުމަށް އަވަސްވެގަންނަމެވެ.
އަހުލުއްސުންނާ ވަލްޖަމާޢާއަކީ ފިޤުހީ މަޛުހަބެއްނޫނެވެ.
އަހުލުއްސުންނާ އަކީ ފިޤުހީ މަޛުހަބެއްކަމުގައި ބައެއްބޭފުޅުން ދެކެވަޑައިގަންނަވައެވެ. އެފަދަ ބޭފުޅުންގެ ވާހަކަފުޅުތަކުން ދޭހަވާ ގޮތުގައި އެބޭފުޅުން ޤަބޫލުކުރައްވާ ފިޤުހީ ރައުޔައެއް ޤަބޫލުނުކުރާނަމަ، އަހުލުއްސުންނާއިން ބޭރުވެއެވެ. އަޅުގަނޑަށް ހީވާގޮތުން މިރައުޔައަކީ ޢާންމުންގެ މެދުގައި އޮތް ރައުޔައެކެވެ. މިއީ ދީނުގެ ޢިލްމު އުގެނިވަޑައިގަންނަވާ ބޭފުޅަކު ޤަބޫލުކުރައްވާނެ ރައުޔައެއްކަމުގައި އަޅުގަނޑު ނުދެކެމެވެ. އެހެނީ އެބޭފުޅުންނަށް އަހުލުއްސުންނާގެ ޙަޤީޤަތް އެގިވަޑައިގަންނަވާނެއެވެ.
އަހުލުއްސުންނާއަކީ ޢަޤީދާގެ ކަންކަމުގައި ވަކި ގޮތަކަށް ތަބާވާ ޖަމާޢަތަކަށް ކިޔޭނަމެކެވެ. މިޖަމާޢަތުގެ ޢިލްމުވެރިންގެ މެދުގައި އޮންނާނީ މައިގަނޑު އެއް ޢަޤީދާއެކެވެ. އެހެންނަމަވެސް އެބޭފުޅުންގެ މެދުގައި ފިޤުހީ ޚިލާފުތެކެއް ހުރުން އެކަށީގެންވެއެވެ.
މިސަބަބަށްޓަކައި އަހުލުއްސުންނާގެ މަޝްހޫރު ހަތަރު މަޛުހަބުގެ ވާހަކަދެކެވެއެވެ. އެހަތަރު މަޛުހަބަކީ ޙަންބަލީ މަޛުހަބާއި ޙަނަފީ މަޛުހަބާއި މާލިކީ މަޛުހަބާއި ޝާފިޢީ މަޛުހަބެވެ. މިމަޛުހަބުތަކަކީ މައިގަނޑު ދެމަދުރަސާއަކަށް ނިސްބަތްވާ މަޛުހަބުތަކެކެވެ. އެއީ އަހުލުއް ރައުޔާއި އަހުލުލް ޙަދީސްއެވެ. އެހެންކަމުން މިހަތަރު މަޛުހަބުގެ ބޭފުޅުންނަކީވެސް އަހުލުއްސުންނާ ވަލްޖަމާޢާގެ ބޭފުޅުންކަމަށް ބެލެވެއެވެ.
އަދިވެސް ފާހަގަކުރަން ޖެހޭކަމެއް އެބައޮތެވެ. ފިޤުހުގައި އަހުލުއްސުންނާއަށް ނިސްބަތްވުމަށް އޮތް ޝަރުޠަކީ އެންމެ ޝަރުޠެކެވެ. އެއީ ކީރިތި ޤުރުއާނާއި މޫރިތި ސުންނަތް އެއީ އިސްލާމީ ފިޤުހުގެ މައިގަނޑު ދެމަޞްދަރުކަމުގައި ބަލައިގަތުމެވެ. އެއަށްފަހު އިޖުމާޢާއި ޤިޔާސެވެ. ޝިޢީންގެ ގާތުގައި ޤުރުއާނާ އެއްހަމައެއްގައި އެމީހުންގެ އިމާމުންގެ ބަސްތައް މަޞްދަރެއްކަމުގައި ހިމަނައެވެ. މުޢުތަޒިލާއިންގެ ގާތުގައި ބުއްދި ސުންނަތަށްވުރެ އިސްވެއެވެ. މިއީ ފިޤުހުގައި އަހުލުއްސުންނާއާއި އެހެނިހެން ޖަމާޢަތްތަކުގެ ފަރަޤެވެ. މިފަރަޤު ސާފުކޮށް އެބަފެނެއެވެ.
އަހުލުއްސުންނާއަކީ ވަކި ފިޤުހީ ވިސްނުމެއްކަމަށް ދެކި، ތިމަންމެން ނޫން އެހެން ހުރިހާ އެންމެންނަކީ އަހުލުއްސުންނާއިން ބޭރު ބައެއްކަމުގައި ޤަބޫލުކުރުމަކީ ނޭނގުމުގެ ސބަބުން ހީކުރެވޭ ހީއެކެވެ. މިހީކުރުމުގެ ނުރައްކާތެރިކަމަކީ މަޛުހަބީ ތަޢައްޞުބުވަދެ، ތިމާނޫން އެންމެންގެ މަޛުހަބުތައް ނުވަތަ ފިޤުހީ ވިސްނުނުންތައް ބާޠިލުކަމުގައި ދެކެވުމެވެ. އެހެންކަމުން މިވިސްނުން ސިކުނޑިން ފޮހެލައި އަހުލުއްސުންނާގެ ޙަޤީޤީ މާނަ ދެނެގަތުން މުހިއްމެވެ.
އަހުލުއްސުންނާއަކީ ޙައްޤުގެ މަގުގައިވާ ޢަޤީދާގެ ފިރުޤާއެކެވެ.
ފިޤުހުގައި މަޛުހަބުތައް ހުރި ބީދައިން ޢަޤީދާގެ މައްސަލަތުގައި ޚިލާފުތައް ހުރީ ފިރުޤަތަކުގެ މެދުގައެވެ. މިފިރުޤާތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެ ފިރުޤާއެއް ފިޔަވައި ދެންހުރިހާ ފިރުޤާތަކަކި ބާޠިލް ފިރުޤާތަކެއްކަން ރަސޫލުﷲގެފާނުގެ ޙަދީސްތަކުން ސާބިތުވެއެވެ. މިދެންނެވި، ހެޔޮވެގެންވާ ރަނގަޅު ޖަމާޢަތަކީ އަހުލުއްސުންނާ ވަލް ޖަމާޢާއެވެ.
މިއީ އަހުލުއްސުންނާގެ ޙަޤީޤަތެވެ. މިވަރަކުން މައްސަލަ އެކީ ނިމި ޙައްލުވެގެންނުދެއެވެ. އަހުލުއްސުންނާއަކީ ޢަޤީދާގައި ހަމައެންމެ ފިކުރެއްތޯ ނުވަތަ ނޫންތޯ ސުވާލުކުރެވެއެވެ. މިސުވާލުގެ ޖަވާބުގައި ޢިލްމުވެރިން މައިގަނޑު ދެބައަކަށް ބެހިގެން ގޮސްފައިވެއެވެ.
މިސުވާލުގެ ޖަވާބުގައި އެއްބައި ބޭފުޅުން ވިދާޅުވީ އަހުލުއްސުންނާއަކީ ޢަޤީދާގެ ގޮތުން މިޒަމާނުގެ ސަލަފީ ޢަޤީދާ ޤަބޫލުކުރާ ޖަމާޢަތްކަމުގައެވެ. މިގޮތަށް ދެކެވަޑައިގަންނަވާ ޢިލްމުވެރިންގެ ތެރޭގައި ޝައިޚުލް އިސްލާމް އިބްނު ތައިމިޔާއާއި އެކަލޭގެފާނުގެ ދަރިވަރު އަލްމުޙައްޤިޤު އިބްނު ޤައްޔިމާއި ފަހުގެ އެހެނިހެން ބޮޑެތި ޢިލްމުވެރިން ހިމެނިވަޑައިގަންނަވައެވެ. މިރައުޔައަށް ބަލާއިރު އަހުލުއްސުންނާކަމުގައިވާނީ، އިހުޒަމާނުގެ ޢިލްމުލް ކަލާމް ފޮތްތަކުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ބަހުރުވައިން ޙަންބަލީންނެވެ. އިހުޒަމާނުގެ ޢިލްމުލް ކަލާމް (ޢަޤީދާގެ ޢިލްމު)ގެ ފޮތްތަކުގައި ޙަންބަލީންގެ ރައުޔަކަމަށްބުނާ ރައުޔަތަކަކީ މިހާރުގެ ޢިލްމުވެރިންގެ ބަހުރުވައިން ސަލަފީންގެ ޢަޤީދާއެވެ. މިރައުޔައަކީ މިޒަމާނުގެ ޢިލްމުވެރިންކުރެ ޙިޖާޒުގެ ޢައްލާމާ އަދި މުޖައްދިދު އިބްނު ބާޒު އާއި މިޒަމާނުގެ މުޙައްދިސް އަލްބާނީއާއި އަދިވެސް އެނޫން އެތައް މުޢުތަބަރު ޢިލްމުވެރިންނެއްގެ ރައުޔައެވެ. އަޅުގަނޑަށް އެގިފައިވާ ގޮތުން މިއީ ރާއްޖޭގެ ގިނަ ޢިލްމުވެރިންގެ ރައުޔައެވެ. އެހެންކަމުން މިރައުޔައަށް އިޙުތިރާމްކުރަމެވެ.
މިސުވާލުގެ ޖަވާބުގައި ދެވަނަ ރައުޔައަކަށް ފެންނަނީ އަޒުހަރުގެ ރައުޔައެވެ. ނުވަތަ އިހުގެ ބަހުރުވައިން ނަމަ، އަޝްޢަރީންގެ ރައުޔައެވެ. މިރައުޔައަކީ ކުރީގެ ޢިލްމުވެރިންކުރެ، ސުލްޠާނުލް ޢުލަމާއު ޢިއްޒުބިން ޢަބުދުއްސަލާމާއި އިމާމް އަބޫޙާމިދުލް ޣަޒާލީފަދަ ބައެއް ބޭފުޅުންގެ ރައުޔައެވެ. އެބޭފުޅުންގެ އަރިހުގައި އަހުލުއްސުންނާއަކީ ޢަޤީދާގެ ގޮތުން ޖުމްލަ ތިން މަޛުހަބެކެވެ. އަހުލުލް ޙަދީސް (ޙަންބަލީން ނުވަތަ ސަލަފީން)އާއި އަޝްޢަރީންނާއި މާތުރީދީންނެވެ. މިތިން ޖަމާޢަތަކީ އަހުލުއްސުންނާގެ ތެރެއިންވާ ޖަމާޢަތްތައްކަމަށް ޤަބޫލުކުރައްވައެވެ. މިރައުޔައަށް މިޒަމާނުގައި ތާއީދުކުރައްވާ ބޭފުޅުންނަކީ ޑރ.ޔޫސުފުލް ޤަރަޟާވީއާއި ޑރ.ވަހުބަތުއް ޒުޙައިލީއާއި ޑރ.ސަޢީދު ރަމަޟާނުލް ބޫޠީފަދަ ބައެއް ޢިލްމުވެރިންނެވެ. ދެވަނަ ރައުޔައަކީ އިމާމް ބިންބާޒުފަދަ ބައެއް ޢިލްމުވެރިން އަރިހުން ދަރިވަތުވެވަޑައިގަތް ޝައިޚު މުޙައްމަދު ޙަސަން ވަލަދުއްދަދޫގެ ރައުޔަވެސްމެއެވެ.
މިދެރައުޔައިގެ ތެރެއިން އަޅުގަނޑު ބޮޑަށް ޤަބޫލުކުރަނީ ދެވަނަ ރައުޔަކަމުގައި ދަންނަވަން ޖެހެއެވެ. ސަބަބަކީ އަޅުގަނޑަށް ފެންނަ ތަނުގައި މިތިން ޖަމާޢަތުގެ ބޭފުޅުންވެސް ތަބާވެވަޑައިގަންނަވަނީ ނައްޞަށެވެ. އެހެންނަމަވެސް އެނައްޞު މާނަކުރެއްވުމުގައި ޚިލާފެއް އަންނަނީއެވެ. އަދި އިސްވެދިޔަ ތަނުގައި އެކި މަޛުހަބުތަކުގެ ޢިލްމުވެރިންގެ ޢަދަދަށް ބަލާއިރު، ގިނަ ޝާފިޢީންނަކީ އަޝްޢަރީންނެވެ. އިމާމް ނަވަވީ ފަދަ ބޭފުޅުން މިލިސްޓުގައި ހިމެނެއެވެ. އަދި ޞަލާޙުއްދީން ފަދަ ޤާއިދުންވެސް ހިމަނަންޖެހެއެވެ. އަދި ގިނަ ޙަނަފީންނަކީ މާތުރީދީންނެވެ. (މިއީ އަޅުގަނޑުގެ އަމިއްލަ ރައުޔައެވެ. މިރައުޔަ ޤަބޫލުނުކުރައްވާ ބޭފުޅުންނަށް އަޅުގަނޑު އިޙުތިރާމް ކުރަމެވެ.)
އެހެންނަމަވެސް އެންމެ ޞައްޙަވެގެންވާ ޢަޤީދާގެ މަޛުހަބަކީ ސަލަފީ ޢަޤީދާއެވެ. އަދި އެންމެ ސާފު އޮޅުންބޮޅުން ނެތް ޢަޤީދާއަކީވެސް އެއީއެވެ. އެހެންކަމުން އެޢަޤީދާގައި ހިފަހައްޓައިގެން ހުރުމީ އަޅުގަނޑުގެ އެދުމެވެ. އެގޮތުގެ މަތީގައި އަޅުގަނޑުގެ ހިތް ސާބިތުކުރައްވުމަށްއެދި މާތްﷲގެ ޙަޟްރަތުގައި ދަންނަވަމެވެ. އެއީ ޑރ.ޤަރަޟާވީ ފަދަ ބޭފުޅުންގެ މަންހަޖުވެސްމެއެވެ. އެބޭފުޅުންވެސް ތަރުޖީޙުކުރައްވަނީ މިއުޞޫލެވެ. ނުވަތަ ސަލަފީ ހަމައެވެ.
ޚިލާފުތައް އޮތުމަކީ މައްސަލައެއްނޫނެވެ!
އަޅުގަނޑަށް ޤަބޫލުކުރެވޭ ގޮތުގައި އަޅުގަނޑުމެންކަހަލަ ޢިލްމު އުގެނުމަށް މަސައްކަތްކުރާ މީހުންގެ މައްޗަށް އޮތީ ޚިލާފުތައް ބަލައިގަތުމެވެ. ޢިލްމުވެރިންގެ މެދުގައި ހުރި ޚިލާފުތައް ހިލުވައިލައި އެޚިލާފުތައް ފިތުނައަކަށް ބަދަލުވިޔަ ދީގެންނުވާނެއެވެ. އަހުލުއްސުންނާ ވަލްޖަމާޢާއަކީ ކޮބައިތޯ ކުރެވޭ ސުވާލުގެ ޖަވާބުވެސް އެކި ބޭފުޅުން ދެއްވަނީ އެކި ގޮތަށެވެ. އެހެންކަމުން އެކަންކަން ދިރާސާ ކުރާ މީހެއްގެ ހައިސިއްޔަތުން އަޅުގަނޑަށް ޤަބޫލުކުރެވެނީ ޚިލާފުތައް ހުރުމަކީ އޭގެ ޒާތުގައި މައްސަލައަކަށް ނުވާ ކަމުގައެވެ.
މައްސަލައަކީ ޚިލާފުތައް ނުވަތަ ޚިޔާލުތަފާތުވުންތައް ކޯޅުމާއި ބައިބައިވުމަށް ބަދަލުކޮށްލެވުމެވެ. އެޚިލާފުތަކުގެ ރީތިކަން ނުދެމެހެއްޓުމެވެ. ފިޤުހީ ކަންކަމުގައި ވަކި ރައުޔައެއް އަހުލުއްސުންނާއަށް ނިސްބަތްކޮށްފައި އެހެން ރައުޔަތަކެއް އަހުލުއްސުންނާއިން ބޭރުކުރާއިރު، އަހުލުއްސުންނާގެ ތަނަވަސް ފުޅާކަން ހިތަށް ނުގެނެވުމެވެ. އެހެންކަމުން މިދެންނެވި ޞިފައާއި ދުރުހެލިވުމަކީ ވަރަށް މުހިއްމުކަމެކެވެ.
އިސްލާމީ ފިޤުހުގެ ތަނަވަސްކަން ފެންނާނީ އޭގެތެރެއަށް ރަނގަޅަށް ވަދެވުމުންނެވެ. އެތަނަވަސްކަމާ ބެހޭ ގޮތުން ދެތިން ބަހެއް މިތަނުގައި ދަންނަވައިލާނަމެވެ. މަޝްހޫރު ހަތަރު މަޛުހަބުތަކުގެ ތެރެއިން ކޮންމެ މަޛުހަބެއްގައިވެސް އެމަޛުހަބުތަކުގެ އެތެރޭގައި ޚިލާފުވުންތަކެއް އެބަހުއްޓެވެ. އެހެންކަމުން ޝާފިޢީ މަޛުހަބުގެ ތިން ރައުޔަ ނުވަތަ ހަތަރު ރައުޔަ އެއްމައްސަލައެއްގައި ފެނުމީ އެކަށީގެންވާ ގޮތެކެވެ. މިހެން މިވަނީ ކީއްވެގެންތޯއެވެ؟ މަޛުހަބުގެ އެތެރޭގެ ފެންވަރުގައި އިޖުތިހާދުކުރައްވާ ޢިލްމުވެރިންގެ ސަބަބުންނެވެ. މިސާލަކަށް ދަންނަވަނީނަމަ، ޝާފިޢީ މަޛުހަބުގެ އެތެރޭގައި އިޖުތިހާދުކުރެއްވި ބޭކަލުންގެ ތެރޭގައި އިމާމް ނަވަވީ ޝައިޚުލް އިސްލާމް ޒަކަރިއްޔާ އަލްއަންޞާރީ އާއި އިމާމް މާވަރުދީ ފަދަ ބޭފުޅުން ހިމެނިވަޑައިގަތެވެ. މިގޮތުން އިމާމް މާވަރުދީގެ ޙާވިލްކަބީރު ނަކަމަށް ކިޔުނު ފޮތާއި ،އިމާމް ނަވަވީގެ މަޖުމޫޢުނަމަކަށް ކިޔުނު ފޮތުގައި މިދެންނެވި ފަދަ އިޖުތިހާދުތައް ފެންނަން އެބަހުއްޓެވެ. އަދި އޭގެފަހުން ޙުއްޖަތުލް އިސްލާމް އަބޫޙާމިދުން ޣަޒާލީވެސްވަނީ މަޛުހަބުގެ ތެރެއަށް އައުރައުޔަތަކެއް އުފަންކޮށްދެއްވާފައެވެ. މިހިރަ ކަންކަމުން އެގެނީ އިސްލާމީ ފިޤުހުގެ ތަނަވަސްކަމާއި މުއްސަނދިކަން ނޫންބާވައެވެ؟
ދިވެހި ރާއްޖޭގައި އަހުލުއްސުންނާ!
ދިވެހިރާއްޖޭގައި ޒަމާނުއްސުރެ އޮތީ އަހުލުއްސުންނާގެ އުޞޫލުތައްކަމަށް ޤަބޫލުކުރުމަކީ އަޅުގަނޑު ޤަބޫލުކުރާ ހަމައަށް ބަލާއިރު އުދަގޫކަމެއްނޫނެވެ. އެހެންނަމަވެސް މިހާރަކަށް އައިސް، އަޅުގަނޑުމެންގެ ތެރެއިން ބައެއް ބޭފުޅުންގެ ވާހަކަފުޅުތަކުން ދޭހަވަނީ ދިވެހިން ކުރިން ތިބީ އަހުލުއްސުންނާގެ މަތީގައި ނޫންކަމަށެވެ. އަދި މިހާރުވެސް ދިވެހިންގެ ތެރެއިން ގިނަ އަޚުންނާއި އުޚުތުންނަކީ އަހުލުއްސުންނާއިން ބޭރު ބައެއްކަމަށެވެ. މިއީ ކުށް ވިސްނުމެކެވެ.
އަޅުގަނޑުމެންގެ ކާބަފައިންގެ ޢަޤީދާއަކީ އަހުލުއްސުންނާގެ ޢަޤީދާއެވެ. އަދި ފިޤުހަކީ އެއްޒަމާނެއްގައި އިމާމް މާލިކުގެ މަޛުހަބެވެ. އޭގެ ފަހުން އިމާމް ޝާފިޢީގެ މަޛުހަބެވެ. މިދެމަޛުހަބަކީވެސް އަހުލުއްސުންނާއަށް ނިސްބަތްވާ ދެމަޛުހަބެވެ. އެހެންކަމުން ދިވެހިންގެ ޢަޤީދާއަކީ އަދި ފިޤުހަކީ އަހުލުއްސުންނާގެ ފިޤުހެވެ.
މިހާރަކަށް އައިސް ރާއްޖޭގައި ފެތުރިފައިވާ ސަލަފީ ވިސްނުމުގެ ތެރޭގައި ހުރި ބައެއް ޚިޔާލުތަފާތުވުންތަކުގެ ވާހަކަ ބަޔާންކުރުމުން، އޭގެތެރެއިން ދެބައެއް ނުވަތަ އެއްބައެއް އަހުލުއްސުންނާއަށްވެފައި ބާކީ ތިބި އެންމެން އަހުލުއްސުންނާގެ ތަނަވަސްކަމުން ބޭރުކޮށްލެވެނީ ޢިލްމުގައި ކުޑަ އުނިކަމެއް ހުރީތީ ނޫންބާވައެވެ؟
މިހެން މިދެންނެވީ މިހުރިހާ ޖަމާޢަތެއްގެވެސް ޢަޤީދާއަކީ ހަމައެކައްޗެކެވެ. މަޝްހޫރު އެސްއެސްގެ ޢަޤީދާއާއި ޖަމްޢިއްޔަތުއް ސަލަފުގެ ޢިލްމުވެރިންގެ ޢަޤީދާގައި ފަރަޤެއްނެތެވެ. އެއީ ހައްތަހާވެސް ސަލަފީންނެވެ. އެހެންނަމަވެސް ފިޤުހީ ބައެއްކަންކަމުގައި ތަފާތުތަކެއް ހުރީއެވެ. ބަލައިގަންނަ ޢިލްމުވެރިންގެ ލިސްޓު ތަފާތީއެވެ. އަޅުގަނޑަށް ޤަބޫލުކުރެވޭ ގޮތުގައި ކޮންމެ ޢިލްމުވެރިއަކަށް ތަބާވިއަސް ހިއްސާކުރާ ޢަޤީދާ ބަދަލުނުވާނަމަ، އެފަރާތެއް ހިމެނޭނީ އަހުލުއްސުންނާ ނުވަތަ ސަލަފިއްޔަތުގެ ތެރެއިންނެވެ.
ފިޤުހީ މައްސަލަތަކުގައި ހަރުކަށިނުވުން...!
ފިޤުހީ މައްސަލަތަކުގައި ޚިލާފުހުރުމަކީ އަޅުގަނޑުމެންނާ ހަމައަށް ވާރުތަވަމުން އައިސްފައިވާ އިސްލާމީ ތަރިކައެއްކަން އިސްލާމީ ފިޤުހު ދިރާސާކުރައްވާ ކޮންމެ ފަރާތަކަށްމެ އެގިވަޑައިގަންނަވާނެއެވެ. އެހެންކަމުން އެޚިލާފުތަކުގައި ހަރުކަށިވުމަކީ ވަރަށް ބޮޑު މައްސަލައެކެވެ. އެކަންކަމުގައި މެދުމިން، ހަމަޖެހޭ އުޞޫލުތަކެއް ގެންގުޅުން މުހިއްމެވެ.
އިމާމް ޝާފިޢީ އިމާމް އަބޫޙަނީފާގެ ޙައްޤުގައި ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. މިބިމުގެ އަހުލުވެރިންވަނީ ފިޤުހުގައި އިމާމް އަބޫޙަނީފާއަށް ދަރަނިވެރިވެގެންނެވެ. އާދޭހެވެ. އެހެން އެވިދާޅުވީ އެދެބޭފުޅުންގެ މެދުގައި ހުރި ޚިޔާލުތަފާތުވުންތައް އެގިވަޑައިނުގެން ހުންނަވައެއްނޫނެވެ. އެކަލޭގެފާނުގެ އުންމުނަމަކަށް ކިޔުނު ފޮތުގައި ޙަނަފީ މަޛުހަބުގެ މަޞްދަރެއްކަމުގައިވާ އިސްތިޙުސާން ޙުއްޖަތެއްކަމުގައި ނުބެލެވޭނެކަން ސާބިތުކޮށްދެއްވުމަށް ބާބެއް ޚާއްޞަކުރެއްވިއެވެ. މިކަމުން އެގެނީ ބައެއް އަސާސީ މަޞްދަރުތަކާމެދު ޚިލާފުވުމާއެކުވެސް، އެއްބޭފުޅަކު އަނެއްބޭފުޅަކަށް އިޙުތިރާމްކުރެއްވިކަމެވެ.
އަޅުގަނޑުމެންނަށް މިއުޅެނީ ދަޢުވަތު ދިނުމުގެ ވަސީލަތަކާމެދު، ނުވަތަ ސިޔާސާ ޝަރުޢިއްޔާ (އިސްލާމް ދީނުގައި ސިޔާސަތުގެ ޢިލްމު)ގެ ހުކުމަކާމެދު ޚިލާފުވެވޭ ދަނޑިވަޅުގައި އެއްބަޔަކު އަނެއްބަޔަކު ދީނުން ބޭރުކުރާ ހިސާބުގައެވެ. މިކަމާމެދު ސަމާލުވެ، އިޚުތިލާފުވުމުގެ އަދަބުތައް އުގެނި ދަސްކުރަން އެބަޖެހެއެވެ. އެގޮތުން މިމައުޟޫޢުގައި ޝައިޚުލް އިސްލާމް ލިޔުއްވާފައިވާ ރަފްޢުލް މަލާމި ޢަން އައިއްމަތިލް އަޢުލާމް މިފޮތް ކިޔައިލުމަކީ ޢިލްމުވެރިވާން އުޅޭ ކޮންމެ މީހަކުވެސް ކުރުން މުހިއްމުކަމެކެވެ.
މިވާހަކަ މިގޮތަށް ދަންނަވާއިރަށް ތިމަން އިމާމް އަބޫޙަނީފާއަށް އިޙުތިރާމް ކުރާކަމަށް ބުނެއެވެ. އެކަމަކު އިމާމްގެ ފަހުން ވަޑައިގަތް ބޭފުޅުންގެ ތެރެއިން އިމާމްގެ މަންހަޖަށް ތަބާވެވަޑައިގަންނަވާ ބޭފުޅުންނަށް އިޙުތިރާމް ނުކުރުމުން މިކުރެވެނީ ކޮންކަމެއްތޯއެވެ؟ މިއީ ހަމަ ޢިލްމުވެރިންގެ ޤަދަރުކުޑަކުރެވެނީ ނޫންތޯއެވެ؟
މަޛުހަބީ ތަޢައްޞުބާއި ތަޤުލީދުކުރުން....!
މަޛުހަބީ ތަޢައްޞުބަކީ ކޮބައިތޯއެވެ؟ ތަޤުލީދުކުރުމަކީ ކޮބައިތޯއެވެ؟ މިދެކަމުގެ ފަރަޤަކީ ކޮބައިތޯއެވެ؟ އަޅުގަނޑުމެންގެ ޙަޔާތުގައި މިދެކަމުގެ އަސަރުކުރުވުން ހުރީ ކޮން މިންވަރަކަށް ހެއްޔެވެ؟
ތަޤުލީދުކުރުމަކީ ތިމާގެ ކިބައިގައި ޢިލްމީ ކަންކަމުގައި ބަޙުސްކޮށް އިޖުތިހާދުކޮށްހެދޭނެ ފެންވަރު ނެތަތީ އިތުބާރުކުރެވޭ ޢިލްމުވެރިއެއްގެ ރައުޔައަށް ތަބާވުމެވެ. މިހެންމިކަން ކުރަންޖެހެނީ ޢާންމުންނަށެވެ. ޖުމްހޫރު ޢިލްމުވެރިން ނުވަތަ ގިނަ ދަންނަބޭކަލުންގެ އަރިހުގައި މިކަން މިގޮތަށް ކުރުން ހުއްދަވެގެންވެއެވެ. އެހެންނަމަވެސް އިމާމް ޝައުކާނީފަދަ އިމާމް އިބްނުޤއްޔިމް ފަދަ ބައެއް ބޭފުޅުން އެކަމާ ދެކޮޅު ހައްދަވައެވެ. އަޅުގަނޑު ޤަބޫލުކުރާ ހަމައިން ދަންނަވަނީނަމަ، ޢާންމުންނަށް އޮތީ ތަޤުލީދުކުރުމެވެ. މައްސަލައެއްގައި ކަން އޮތް ގޮތެއް ހޯދައި ބަލައި އޭގެ އައިސްފައިވާ ދަލީލުތައް ޞައްޙަތޯ ނުވަތަ ނޫންތޯ ބެލުމަކީ ކޮންމެ ކޮންމެ މީހަކަށްކުރެވޭނެކަމެއް ނޫނެވެ.
އަޅުގަނޑަށް ފެންނަ ތަނުގައި ރާއްޖޭގެ ގިނަ ޢިލްމުވެރިންވެސް ކަންތައް ކުރައްވަނީ މިދެންނެވި ގޮތަށެވެ. ވަކި ޢިލްމުވެރިންތަކެއްގެ ރައުޔަ ޤަބޫލުކުރައްވަނީ އެބޭފުޅުންގެ ޙުއްޖަތްތައް ޤަބޫލުކުރައްވާތީއެވެ. އަމިއްލައަށް އެޙުއްޖަތްތަކާމެދު ދިރާސާތައް ކޮށް އެދިރާސާތަކުގެ މައްޗަށް ނިންމުމެއް ނިންމަވަނީ މަދު ބޭފުޅެކެވެ. ފަހަރުގައި މިއީ އަޅުގަނޑަށް އޮޅިފައިވާކަމެއްކަމުގައިވުން އެކަށީގެންވެއެވެ.
ދެން އޮތީ މަޛުހަބީ ތަޢައްޞުބެވެ. އެއީ ތިމަން ޤަބޫލުކުރާ ރައުޔައަށް ހުސްވުމެވެ. އެހެން ރައުޔަތަކުގެ އަހުލުވެރިންނަށް އިޙުތިރާމް ނުކުރުމެވެ. ތިމާގެ ވިސްނުމާއި ފިކުރަކީ އެންމެ ރަނގަޅު ފިކުރުކަމުގައި ޤަބޫލުކުރެވުމެވެ. މިއީ އަޅުގަނޑުމެންގެ މުޖުތަމަޢުން ފެންނަމުންދާ ބަލިމަޑުކަމެކެވެ. ތިމާ ޤަބޫލުކުރާ ރައުޔައެއް ނޫން އެހެން ރައުޔައަކަށް އިޙުތިރާމް ނުކުރުމެވެ. އިޙުތިރާމްކުރުމުގެ މާނައަކީ ރައްދު ނުދިނުމެއްނޫނެވެ. އެކަމަކު ރިވެތި އުސްލޫބުން ރައްދު ދިނުމެވެ. ޒާތީ ނުވުމެވެ. އަނެކުންގެ ޤަދަރުކުޑަކޮށް ނުލުމެވެ. އޭނާއާ ތިބާ ޚިޔާލުތަފާތުވާކަންތައްތައް ނަގައި ނިއުޅާއިރު، އެއްބަސްވެވޭކަންކަން ހަނދާން ނައްތައިލައިގެންނުވާނެ ނޫންތޯއެވެ؟ މައްސަލައަކީ އެއްބަސްވެވޭ ހުރިހާކަމެއް ހަނދާން ނެތުމެވެ. ހަނދާން ހުންނަނީ ޚިޔާލުތަފާތުވާ މަދު ކަންތައްތަކެވެ.
އަޅުގަނޑުމެންގެ ދިރިއުޅުމުގައި ނަފްރަތާއި ހަމަނުޖެހުން އުފެދެނީ މިތަޢައްޞުބުގެ ސަބަބުންނެވެ. އެހެންކަމުން އަޅުގަނޑުމެންކުރެ ކޮންމެ މީހަކުވެސް ވިސްނަންވީ މިތަޢައްޞުބުން އެއްކިބާވުމަށެވެ. ޚިލާފުތައް ބަލައިގަނެ ޚިޔާލުތަފާތުވުންތަކަށް ފުރުޞަތު ދިނުމަށެވެ. އެއީ ދީނުގެ މަޞްދަރުތަކުގެ ތެރެއިން މަޞްދަރެއްގެ މައްޗަށް ބިނާކުރެވިފައިވާ ރައުޔަތަކެއްނަމަ، އެއަށް ރައްދުދޭނީ ޢިލްމީ ހައިންނެވެ. އެހެންނޫނީ ޒާތީ ތަޢައްޞުބުގެ އޮއިވަރެއް މުޖުތަމަޢުގައި އުފެދިދާނެއެވެ.
އަޅުގަނޑުގެ ދުޢާއަކީ މާތްﷲގެ ތަނަވަސް ރަޙުމަތުގައި އަޅުގަނޑުމެން އެންމެން ލެއްވުމެވެ. އަދި އެކަލާނގެ ދީނަށް ނަޞްރު ދިނުމުގައި އަޅަމެންގެ ފައިތަކާއި ހިތްތަކާއި ގަލަންތައް ސާބިތުކުރެއްވުމެވެ. އުންމަތުގެ ތެރެއިން ބައިބައިވުން ނައްތައިލުމަށް ކުރެވޭ މަސައްކަތް ކާމިޔާބުކޮށްދެއްވުމެވެ. އިސްލާމީ ފިޤުހުގެ ޙަޤީޤީ ފޮނިކަމާއި ރާޙަތު މިއަޅާއަށް ދެއްކެވުމެވެ. އަދި މިމަސައްކަތް ޤަބޫލުކުރެއްވުމެވެ
December 26, 2010
http://www.facebook.com/video/video.php?v=1416187653803
December 26, 2010
http://www.facebook.com/notes/islamic-videos/alashart-walmatrydyt-mn-ahl-alsnt-waljmat/447528648703
December 27, 2010
Ashareenaa maturideen kihinehbaa Ahlussunnah wal jama'athah vany?
December 27, 2010
Yusuf al-qaradawi ei jaahileh kamah bodethi ilmuverin vidhaalhuvey!
Mi video ballavaalavva:
http://www.youtube.com/watch?v=xSrOahvVC58
December 28, 2010
http://www.facebook.com/video/video.php?v=1416187653803
Mi coment banaabala. Mibeleema egeynee Ash'areen ahuluhsunnaaga himenenee keevvegen kan?
December 29, 2010
Emme furathama alhugandu arabi bas nudhannan. Dhen ufedhey suwaalaky Madeenah ge bodethi ilmuverin ehen bunuvvaifai veytho...
December 29, 2010
Dr . garadawi aky JAAHILEH nama " International Union for Muslim Scholars " ge CHAIRMAN kan libunees tha ?
SO myhaku you tube ah video eh hama laa irah eyah dheelaalaakah nuvaane ...
April 12, 2011
Kithamme gina ijtihaadheh huttas Quraan aa sunnathaai khilaafah ovejjeya othy Quraan ashaa sunnathah rujooa vun. Wallaahul musta'aan.
April 12, 2011
Miee evves gothakah ilmee liyumeh nun. Ilmee liyumeh nama imaamunge basthah naqul kurees. Shifu, amilla rauyu!.
April 15, 2011
މި ނަސޭޙަތް ޚާއްސަ ވެގެން ވަނީ ނަންނުޖަހާ ކުއްޖާއަށް އަދި އެހެން މީހުނވެސް ޢާންމު ނަސޭޙަތް ކޮޅެކެވެ.
އަޅުގަނޑު ދަންނަވަން އޮތީ ތި އަޚާ ޢިލްމު އުނގެނުމުގެ މަގު ހޯދައިގަންނާށެވެ. އަދި އެއީ ޙަޤީޤަތެއް ކަމުގައި ވިޔަސް ޒުވާބަކަށް ވާގޮތައް ކޮމެންޓު ނުކުރަން ޥަޞިއްޔަތް ކުރަން. އަދި ފައިދާހުރި ޢިލްމު އުނގެނުމުގެ މަގުޚިޔާރު ކުރުމަށްވެސް މެއެވެ. މިދަންނަވާ ސައިޓްތައް ފުދޭނެއެވެ.
1. alathar.net
2. http://alharamain.gov.sa/index.cfm?do=cms.allscholars&audiotype=all