ލިޔުއްވީ:العلامة الفقيه د. يوسف القرضاوي
ތަރުޖަމާ: ޝިފްޒާން އަޙްމަދު
ޢަލްމާނީން ނުވަތަ ސެކިއުލަރ ވިސްނުމުގެ މީހުން، ދައުލަތާއި ދީނުގެ މެދުގައި އޮންނަންޖެހޭ ގުޅުމުގެ ނަޒަރިއްޔާ، ތަރުތީބުކޮށްފައިވަނީ އެންމެ އިސްކަމެއްގެ ގޮތުގައި ސިޔާސަތާއި ދީންވަކިކޮށް ދީނާއި ސިޔާސަތުވަކިކޮށްގެނެވެ. އަދި އެމީހުން އަންނަވި މަޝްހޫރު ބުނުން ފެތުރިއެވެ. ސިޔާސަތުގައި ދީނެއްނުވެއެވެ. އަދި ދީނުގައި ސިޔާސަތެއްނުވެއެވެ. މިޢިބާރަތަކީ ބަޙުސްކުރުމާއި ނަޤުދުކުރުމުގެ މަސްރަޙުގައި ސާބިތުނުވާނެ ބަހެކެވެ.
އަދިކިއެއްތޯއެވެ؟ މިބައިމީހުންގެ ތެރެއިން ބައެއް މީހުންނަކީ ދިރިއުޅުމާއި ދީންވަކިކުރުމަށް ގޮވާލާ މީހުންނެވެ. އެބައިމީހުން ދެކޭ ގޮތުގައި ފަރުދެއްގެ ފެންވަރުގައި އެމީހެއްގެ ޟަމީރުގައި މެނުވީ ދީނުގެ ދައުރެއް ނޯންނާނެއެވެ. ދީނުގެ ދާއިރާ އެއަށްވުރެ ތަނަވަސްކުރަން އެދޭނަމަ، މިސްކިތާއި ޗާޗުގެ އިން ފުދެއެވެ. މިފަދަ ސެކިއުލަރިސަމް ނުވަތަ ޢަލްމާނިއްޔަތަށް د. عبد الوهاب المسيري ދެއްވާނަމަކީ ޝާމިލު ޢަލްމާނިއްޔަތުގެ ނަމެވެ.
ސިޔާސަތުގައި ދީނެތް ނުވާނެކަމަށް ބުނެވޭ ބަހާމެދުކުރެވޭ ބަޙުސް
ސިޔާސަތުގައި ދީނެއްނެތްކަމަށް ބުނާ ބަހުގެ މުރާދަކީ ކޮބައިހެއްޔެވެ؟ އޭގެ މާނައަކީ ސިޔާސަތަށް ދީނެއް ނެތުމުން ދީނީ އަގުކުރުންތަކާއި ޤަވާޢިދުތަކަށް ތަބާވާން ނުޖެހޭނެ ވާހަކަހެއްޔެވެ؟ އަދި ސިޔާސަތަކީ ކޮންމެ ގޮތަކުން ނަމަވެސް ފައިދާ ހޯދައިގަތުން (Pragmatism) ބެލުން ހެއްޔެވެ؟ އެއީ މާއްދީ ނުވަތަ ވަޠަނީ ނުވަތަ ސިޔާސީ ނުވަތަ ކޮންމެވެސް ބާވަތެއްގެ މަންފާއެއްކަމުގައި ވަނީނަމަ ނިމުނީހެއްޔެވެ؟ އަދި އަވަސް މަޞްލަޙަތަކީ ދީނާއި އެދީނުގެ އުޞޫލުތަކުގެ މަތީގައި ވާއެއްޗެއްކަމުގައި ޤަބޫލުކުރުމެވެ. ސިޔާސަތުގެ ދުނިޔޭގައި މާތްﷲއާއި އެކަލާނގެ އަމުރުފުޅުތަކަށާއި ނަހީފުޅުތަކަށް މަޤާމެއް
ނެތްކަމަށް ޤަބޫލުކުރުން ހެއްޔެވެ؟
ޙަޤީޤަތުގައި މިބަހުގެ މުރާދަކީ މޭކިޔާ ވިލީގެ ނަޒަރިއްޔާއަށް ތަބާވުމެވެ. އެއީ ސިޔާސަތާއި އަޚުލާޤު ވަކިކުރާ ނަޒަރިއްޔާއެކެވެ. އަދި މިނަޒަރިއްޔާ ބުނެދޭ ގޮތުގައި ލަނޑުދަނޑު ރަނގަޅުނަމަ، ކޮންމެ ވަސީލަތެއް ބޭނުންކުރުންވެސް ރަނގަޅުވާނެއެވެ. އެއީ ޑިކުޓޭޓަރުންނާއި އަނިޔާވެރިވެރިން އެބައިމީހުންގެ ރައްޔިތުންނާ ދެކޮޅަށް ހިންގާ ޖަރީމާތައް އެނޫން ގޮތަކަށް ޞިފަކޮށްދީ އެކަންކަން ބަރީއަކުރުމަށް ބޭނުންކުރާ ނަޒަރިއްޔާއެވެ. އަދި ޚާއްޞަކޮށް އެބައިމީހުންނާ އިދިކޮޅު ފަރާތްތަކާ މެދު ހިންގާ ޖަރީމާތައް ޒީނަތްތެރިކުރަނީ މިނަޒަރިއްޔާގެ އެހީގައެވެ. ދައުލަތުގެ އަމާންކަން ދެމެހެއްޓުމުގެ ނަމުގައި ނުވަތަ ކޮންމެވެސް އެފަދަ އެހެން ބަހަނާއެއް ދެއްކުމަށްފަހު، މީހުންގެ ކޮއްތަށް ހުރަސްއަޅައި، އެކި ޒާތުގެ އަދަބުތައްދީ، މީހުންގެ ދިރިއުޅުން ދަތިކުރާކަށް އެއުރެން ޖެހިލުމެއްނުވާނެއެވެ.
އިންސާނިއްޔަތު އެސިޔާސަތަކަށް ބޭނުންވެގެންވާ ސިޔާސަތަކީ މިއީހެއްޔެވެ؟ ނުވަތަ އިންސާނިއްޔަތު ރަނގަޅުކުރާނެ ސިޔާސަތަކީ މިއީތޯއެވެ؟
އިންސާނުންގެ ކަންކަން އިޞްލާޙުގެ މަގަށް އެޅުވޭނީ ދީނީ އަގުކުރުންތަކާއި އަޚުލާޤީ ޤަވާޢިދުތައް އިމުން ނުކުންނަ ސިޔާސަތަކަށެވެ. ހެވާއި ނުބައިގެ މިންގަނޑުގައި ހިފަހައްޓާ ސިޔާސަތަކަށެވެ. އަދި ޙައްޤާއި ބާޠިލުގެ ތިލަފަތް ޤަބޫލުކުރާ ސިޔާސަތަކަށެވެ.
ސިޔާސަތު ދީނާ ގުޅުމުގެ މާނައަކީ ބެލެހެއްޓުންތެރިކަމުގައި ޢަދުލުވެރިވުމާއި މުއްސަނދިކަން ބެހުމުގައި ހަމަހަމަވުމާއި އަނިޔާވެރިޔާގެ މައްޗަށް އަނިޔާ ލިބޭ ފަރާތަށް ނަޞްރުވެރިވުމާއި، ހަމަހަމަ ފުރުޞަތުތަކެއް މީސްތަކުންނަށް ލިއްބައިދިނުމާއި، ޔަތީމުންނާއި ފަޤީރުންނާއި، މަގުގެއްލިފައިވާ މީހުންނާއި، މުޖުތަމަޢުގައި ނިކަމެތިވެގެންވާ ގިންތިތަކަށް ބަލައި އޯގާވެރިވުމެވެ. އަދި ޢާންމު ގޮތެއްގައި އިންސާނީ ޙައްޤުތައް ޙިމާޔަތްކޮށް ނެގެހެއްޓުމެވެ.
ބައެއްމީހުން ޤަބޫލުކުރާ ފަދައިން ސިޔާސަތުގެ ތެރެއަށް ދީން ވަނުމަކީ ސިޔާސަތަށް ނުވަތަ ދީނަށް ހުރި ގެއްލުމެއް ނޫނެވެ.
އެހެނީ ޙައްޤު ދީން ސިޔާސަތުގެ ތެރެއަށްވަންނާނީ މަގުދައްކާ ފަރާތެއްގެ ގޮތުގައެވެ. ޙައްޤު ގޮތް ބަޔާންކުރާ، މަގުފުރެދުމާއި ނުބައިކަންކަމުން ނެރެދޭ ވާގިވެރިއެއްގެ ގޮތުގައެވެ. އެދީން އަނިޔާއަކަށް ނުރުހޭނެއެވެ. މަކަރާއި ޚިޔާނަތާ އެއްބަހެއް ނުވާނެއެވެ. އަދި އިނދިކީލަވާ ހިނދު ހަނު ނުހުންނާނެއެވެ. އަދި ބަލިކަށި މީހުންގެ މައްޗަށް ބާރުހުރި މީހުން ވެރިވުމަކާ އެއްބަހެއް ނުވާނެއެވެ. އަދި އަދި ބޮޑެތި ވަގުންނަށް ކަމޭހިތުމާއެކު، ކުދި ވަގުންނަށް އަދަބު ދިނުމުގެ އުޞޫލަކާވެސް އެއްބަހެއް ނުވާނެއެވެ.
ސިޔާސަތުގެ ތެރެއަށް ދީންވަދެއްޖެނަމަ، އިންސާނާގެ ނިސްބަތުގައި، އަދި މުޖުތަމަޢުގެ ނިސްބަތުގައި، މަތިވެރި ލަނޑުދަނޑިތަކެއް ހޯދައިދެއެވެ. ﷲއެއްކައުވަންތަކުރުމާއި، ނަފްސު ޠާހިރުކުރުމާއި ރޫޙާނިއްޔަތު މަތިވެރިކުރުމާއި އަޚުލާޤު ހެޔޮމަގަށް އެޅުވުމެވެ. އަދި މާތްﷲ އިންސާނާ އުފެއްދެވި މަޤުޞަދުތައް ޙާޞިލުކުރަން މަސައްކަތްކުރާނެއެވެ. ﷲއަށް އަޅުކަންކުރުމާއި ބިން އާރާސްތުކުރުމާއި މާތްﷲގެ ޚަލީފާއެއްގެ ވަޒީފާ އަދާކުރުމުގެ އިތުރަށް ޢާއިލީ ގުޅުންތައް ހަރުދަނާކޮށް، އިޖުތިމާޢީ ރައްކާތެރިކަން ފޯރުކޮށްދީ، އުންމަތުގެ އެއްބައިވަންތަކަން ރައްކާތެރިކޮށް، ދައުލަތުގެ ޢަދުލުވެރިކަން ޤާއިމުކޮށް އިންސާނީ މުޖުތަމަޢުގެ އެކުވެރިކަން އުފައްދާނެއެވެ.
މަތިވެރި ލަނޑުދަނޑިތަކަކަށް މަގުދެއްކުމާއެކު، އެލަނޑުދަނޑިތައް ޙާޞިލުކުރާނެ މަތިވެރި މަންހަޖެއްވެސް ދީނުގެ ސަބަބުން އެގިގެންދާނެއެވެ. އަދި އެމަންހަޖަކީ ދިރިއުޅުމުގެ މައިދާނުގައި ތަންފީޛުކުރެވޭ މަންހަޖެއްކަމުގައިވާނެއެވެ. ހަމައެކަނި ޖަހައިލެވޭ މިސާލުތަކެއް ނުވަތަ ސިކުނޑީގައި ހުރި ފިކުރުތަކެއް ކަމުގައި އެކަންކަން ނުވާނެއެވެ.
އަދި ހަމައެފަދައިން ދީނުގެ ސަބަބުން ސިޔާސަތުގައި ޙަރަކާތްތެރިވާ ފަރާތްތަކަށް، ހެޔޮކަންކަމަށް ނަޞްރު ދިނުމުގެ ޤާބިލުކަމާއި، ބޭނުންޖެހިފައިވާ މީހާއަށް އެހީތެރިވުމުގެ ކުޅަދާނަކަމާއި، އަދި ނިކަމެތި މީހާއަށް ވާގިވެރިވެ، އަނިޔާވެރިޔާގެ އަތުގައި ހިފަހައްޓެމުގެ ކެރިފޯރުންތެރިކަން ލިއްބައިދެއެވެ. އަދި އަނިޔާވެރިވާ މީހާ އޭނާގެ އަނިޔާވެރިކަން ދޫކުރަންދެން އޭނާގެ ކުރިމަތީ ހުރުމުގެ ޤާބިލުކަން ހޯދައިދެއެވެ. ޞައްޙަ ޙަދީސްގައި ކީރިތި ރަސޫލުﷲ(އެކަލޭގެފާނަށް ޞަލަވާތާއި ސަލާމްލައްވާށިއެވެ.)ގެ ކިބައިން ރިވާވެގެންވާ ފަދައިންނެވެ. އެކަލޭގެފާނު ޙަދީސްކުރެއްވިއެވެ. "انصر أخاك ظالما أو مظلوما". قالوا: يارسول الله، ننصره مظلوما، فكيف ننصره ظالما؟ قال: "تمنعه من الظلم، فذلك نصر له" (1) މާނައީ: ތިބާގެ އަޚާއަށް އަނިޔާވެރިއެއްކަމުގައި އޭނާވާ ޙާލަތުގައި ނުވަތަ އަނިޔާ ލިބޭ މީހެއްކަމުގައި އޭނާވާ ޙާލަތުގައިވެސް ވާގިވެރިވެ، ނަޞްރުދޭށެވެ. އެހިނދު އެކަލޭގެފާނުގެ ޞަޙާބީން ދެންނެވޫއެވެ. އަނިޔާލިބޭ މީހާއަށް ނަޞްރުވެރިވާނެ ގޮތް އަޅުގަނޑުމެން ދަންނަމުއެވެ. އެކަމަކު އަނިޔާވެރިވާ މީހައަށް ނަޞްރުވެރިވާނީ ކިހިނަކުންތޯއެވެ؟ އެކަލޭގެފާނު ޙަދީސްކުރެއްވިއެވެ. އޭނާ އަނިޔާވެރިވުން މަނާކުރާނީއެވެ. އެއީ އޭނާއަށް ލިބޭ ނަޞްރެކެވެ.
އަދި ހަމައެފަދައިން ދީނުގެ ސަބަބުން ސިޔާސީ މީހުންނަށް، ކުށްފާފައިގެ ސަބަބުން މަލާމާތް ރައްދުކުރާ ނަފްސު ނުވަތަ، ދިރުން ހުރި ޟަމީރު ލިބެއެވެ. އޭގެ ސަބަބުން މުދަލުގެ ތެރެއިން ޙަރާމްއެއްޗެހި ކެއުމާ ދުރުވެއެވެ. ޙަރާމްވެގެންވާ ކަންކަން ޙަލާލުކުރުމާ ދުރުވެއެވެ. ޢާންމު މުދާ ބާޠިލުގޮތުގައި ކެއުމާމެދު، ބިރުހީވެއެވެ. ހަނދިޔާގެ ނަމުގައި ނުވަތަ ފީއެއްގެ ނަމުގައި ރިޝްވަތު ނެގުމާމެދު، ބިރުގަނެއެވެ. އަދި އެއީ (ދީނަކީ) ވެރިކަން ކުރާ ފަރާތުން ޢާންމުންގެ ކިބައިން ނަޞޭޙަތަށާއި ހަމަމަގަށް އެޅުވުމަށް އެދެން ޖެހޭ ސަބަބެވެ. "ތިމަންކަލޭގެފާނަށް ކުށެއް ކުރެއްވުނުނަމަ، ހަމަމަގަށް އަޅުވާށެވެ.) (2) އަދި (ތިޔަބައިމީހުންކުރެ، ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ ކިބައިން އިނދިކީލަވުމެއް ފެނިއްޖެ މީހާ، އެކަން ހަމަ މަގަށް އަޅުވާހުށިކަމެވެ.) (3)
އަދި ޢާންމުންނަށް ޙައްޤު ބަސްބުނުމުގެ ޤާބިލުކަން ދީނުގެ ސަބަބުން ލިބެއެވެ. އަދި ވެރިންނަށް ނަޞީޙަތްތެރިވުމާއި، އެމީހުންގެ ކަންކަން ބެލެހެއްޓުމާއި، މަގުން ކަސިޔާރުވާނަމަ، ހަމަމަގަށް އެޅުވުމުގެ ކުޅަދާނަކަން ޢާންމުނަށް ދީން ފޯރުކޮށްދެއެވެ. އަދި މީހަކު ކޮށްފާނެ މަލާމާތަކަށް ފުރައްސާރައަކަށް އެކަމުގައި ނުބަލައެވެ. ކީރިތި ޤުރުއާނުގެ އަންނަނިވި އާޔަތްތަކުގައި ބަޔާންކުރައްވާފައިވާ ވަޢީދުގެ ތެރެއަށް ނުވަނުމަށެވެ. واتّقُوا فتْنةً لا تُصيبَنَّ الذينَ ظَلمُوا منْكُم خاصَّة واعْلمُوا أنَّ اللهَ شَديدُ العقاب އަންފާލު 25 މާނައީ: ތިޔަބައިމީހުންގެ ތެރެއިން އަނިޔާވެރިވީމީހުންނަށް ޚާއްޞަކޮށް ނާންނާނެ، ޢަޛާބަކަށް ބިރުވެތިވާށެވެ. އަދި ﷲއަކީ ޢިޤާބު ގަދަފަދަވެގެންވާ އިލާހުކަން ދަންނާށެވެ. އަދި ރަސޫލުﷲ (އެކަލޭގެފާނުގެ މައްޗަށް ޞަލަވާތާއި ސަލާމް ލައްވާށިއެވެ.)ގެ އަންނަނިވި ޙަދީސްބަސްފުޅުގެ ތެރޭގައި ނުހިމެނުމަށެވެ. "إذا رأيت أمتي تهاب أن تقول للظالم: يا ظالم، فقد تُوُدِّعَ منهم" (4) މާނައީ: ތިބާއަށް ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ އުންމަތް، އަނިޔާވެރިޔާއަށް އޭ އަނިޔާވެރިޔާއޭ ބުނަން ނުކުޅެދިގެންވާ ޙާލުގައި ފެނިއްޖެނަމަ، އެމީހުންގެ ކިބައިން ހުރިހާ ހެޔޮކަމެއް އުފުލިއްޖެއެވެ. މާނައަކީ އަނިޔާވެރިންނާ ދެކޮޅު ހެދުމުގެ ޤާބިލުކަމެއް ނެތުމުން އެބައިމީހުން ކިބައިގައި ހެޔޮކަމެއް ނުވާނެއެވެ. އަދި އެބައިމީހުން ދުނިޔޭގައި ތިބުމެކޭ ނެތުމެކޭ އެއްހަމަވެއެވެ.
ސިޔާސީ ޝަޚުޞިއްޔަތެއް ދީނުގައި ހިފަހައްޓައިފިނަމަ، އޭނާ އެހިފަހައްޓާނީ އިތުބާރުހުރި ބައިވެރިއެއްގައެވެ. ނުވަތަ ބާރުހުރި އަސައެއްގައެވެ. އަޚުލާޤީ ބަލިމަޑުކަމުން ދީން އޭނާ ރައްކާތެރިކޮށްދެއެވެ. ނިފާޤުކަމުގެ ކުނިބުނިން ހިމާޔަތްކޮށްދެއެވެ. އޭނާ ބަހެއް ބުނަނީމަ، ދޮގެއް ނަހަނދާނެއެވެ. އަދި ވަޢުދެއްވެއްޖެނަމަ، އެވަޢުދަކާ ޚިލާފުނުވާނެއެވެ. އަދި އަމާނާތެއް ހަވާލުކުރެވިއްޖެނަމަ، ޚިޔާނާތްތެރިނުވާނެއެވެ. އަދި ޢަހުދުކަށަވަރެއް ހިފައިފިނަމަ، ޣަދަރުވެރިނުވާނެއެވެ. އަދި މީހަކާ ދެބަސްވިޔަސް ހަނޑިހުތުރު ބަހުރުވަ ބޭނުންނުކުރާނެއެވެ. އޭނާގެ އުޅުމާއި ސުލޫކު ހުންނާނީ މަކާރިމުލް އަޚުލާޤާއި މަތިވެރި މިސާލުދެއްކުމުގެ އިމުގައި ހިފެހެއްޓިފައެވެ.
ކާފަރުންނާއެކު، ކީރިތި ރަސޫލުﷲ (އެކަލޭގެފާނުގެ މައްޗަށް ޞަލަވާތާއި ސަލާމްހުރި) އެއްބަސްވުމެއް ވެވަޑައިގެންފައިވަނިކޮށް އެމީހުންނާ ދެކޮޅަށް އެހީތެރިކަމާއި މަދަދު ލިބިވަޑައިގަތުމުން އެމަދަދު ރައްދުކުރެއްވި އިރު އެދެއްކެވި މިސާލު ފަދައިންނެވެ. އެކަލެގެފާނު ޙަދީސްކުރެއްވިއެވެ. "نفي لهم ونستعين الله عليهم"4 މާނައީ:އެބައިމީހުންނަށްޓަކައި ނަފީކުޅައީއެވެ. އަދި އަހަރެމެން ވާއްގަށް މަދަދަށް އެދެނނީ މާތްﷲގެ ޙަޟްރަތުންނެވެ. އަދި ހަނގުރާމައެއްގައި އަންހެނަކު މެރުމާމެދު އިންކާރުކުރައްވައި ޙަދީސްކުރެއްވިއެވެ. : "ما كانت هذه لتقاتل"5 މާނައީ: މިކަނބުލޭގެ މެރުމެއް ތިޔަބައިމީހުންނަކަށް ނުވެއެވެ. އަދި އަންހެނުންނާއި ކުޑަކުދިން ޤަތުލުކުރުން ނަހީކުރެއްވިއެވެ.
މަކަރު ހެދުމާއި އޮޅުވާލުމާއި ނިފާޤުކަމަށް ސިޔާސަތޭ ކިޔާނަމަ، އެއީ އަހަރުމެން ޤަބޫލުކުރާނެ މުޞްޠަލަޙެއް (ޓަރމެއް) ނޫނެވެ. އެއީ ނުބައި ފާޖިރުންގެ ސިޔާސަތެވެ. ހެޔޮކަމުގެ އެންމެހާ އަހުލުވެރިންގެ މައްޗަށް ވާޖިބުވެގެންވަނީ އެފަދަ ސިޔާސަތާ ދުރުހެލިވެ، އެފަދަ ސިޔާސަތު މުޖުތަމަޢިން ބޭރުކުރުމެވެ.
1 رواه البخاري في المظالم (2444) عن أنس، وأحمد في المسند (11994).
2 އަބޫބަކުރުގެފާނު ޚިލާފަތާ ޙަވާލުވެވަޑައިގެންދެއްވި ޚުޠުބާގެ ތެރެއިން ބައެއް.
3 ޢުމަރުގެފާނުގެ ބަސްފުޅެއް.
4 رواه أحمد في المسند (6786) عن عبد الله بن عمرو
5 رواه مسلم في الجهاد والسير (1787) عن حذيفة بن اليمان
ނޯޓު: މިލިޔުމަކީ އޮންއިސްލާމް ސައިޓުން ނަގައިފައިވާ ލިޔުމެކެވެ. މިފާލަމަށް ފިއްތަވައިލެއްވުމުން ލިޔުމުގެ އަޞްލު ފެނިވަޑައިގަންނަވާނެއެވެ.
(ނުނިމޭ)
0 ޚިޔާލު!